Ese Argumentuese: Lufta e Pare Boterore -Gabim i politikes apo e nevojshme per ndryshim?

Une mendoj se Lufta e pare Boterore filloi edhe si pasoje e gabimeve dhe nxitmit te diplomcise, por edhe si pasoje e gjendjes  ne te cilen gjendej Europa, qe kerkonte patjeter nje zgjidhje, e cila sa vinte dhe dukej sikur lufta ishte e  vetmja.

Mendoj se diplomacia krijoi disa kushte ne shpethimin e luftes,sepse se pari aleancat qe u formuan per te garantuar paqen ne teori, ne fakt krjuan nje klime kundervenieje midis shteteve. Kemi shembull Aleancen trepaleshe te vitit 1882, dhe Antanten ne 1907 si kundrapergjgje e saj.

Se dyti, deshira e shteteve per te venosur supermacine dhe per te treguar forcen e tyre keqesoi situaten. Britania e Madhe dhe Franca kishin nen kontrollin e tyre shume resurse dhe vende te huaja. Perandorite si Gjermania dhe ajo Austro-hungareze deshironin te njejten gje, por ambicia e tyre u rrit akoma me shume kur resurset europiane filluan te zvogelohshin  dhe nderkohe Anglia ndiqte politika  te tilla qe duket sikur I “gjuante mbi plage” atyre (sic ishte rasti i Afrikes Jugore ku u zbuluan diamante). Pra diplomacia ne vend qe te garantonte nje situate sa me te qete,veproi pa u mendur gjate  per pasojat qe mund te kishin veprimet e tyre.

Nga ana tjeter, ne Europe kishte ende perandori te medha, madje edhe shumekomebeshe. Kemi perandorine gjermane, ate austro-hungareze, osmane, ruse etj te cilat dukeshin se po vinin drejt degradimit. Ne mes ketu hyn ndjenja e forte nacionaliste dhe kombetare qe kishte pushtuar gjithe Europen  qe prej revoluconit francez. Brenda perandorive kishte etni te ndryshme. Prandaj shume njerez ndjene nevojen te luftonin per te bashkuar dhe per t'i dhene pavaresine vendit te tyre. Nje pjese e mire e levizjeve nacionaliste shpresonin per lufte dhe benin thirrje per te si te vetmen menyre per te arritur ate c’ka donin.

Se dyti, para luftes, ne Europe kishte rreth 19 monarki dhe tre republika. Njerezit te ndikuar nga idete iluministe, revolucioni francez dhe zhvillimet demokratike ne ShBA ishin te pakenaqur dhe te rebeluar ne pergjithesi. Pasluftes ne Europe kishte  rreth 13 monarki dhe 14 republika. Ne mendjen e njerezve lufta dukej sikur do te permiresonte jeten e tyre.