Sunday, October 28, 2012

Cajld Harold koment dhe analize ( Bajroni )


Cajld Harold eshte nje poeme liriko-epike e Bajronit,veper tipike romantike krijuar nga ditari I Bajronit.

Perbehet nga kater kenge te gjata, me mbi 500 strofa .Ka trajten e nje rrefimi te lire, me strofa spenseriane 9 vargeshe me varg pesekembesh jambik. Kjo lloj strofe te le mjaft hapesire per pershkrime dhe I shkon pershtat asaj c’ka Bajroni deshiron te na percelle mes rreshtave.
Midis tyre ka dhe intermezzo me strofa 4 vargeshe.


Haroldi eshte cilesuar hero bajronian tipik romantik.Ai eshte me nje superioritet moral, intelektual, me zhgenjime nga realiteti, I jetes politike, shoqerore por dhe personale.Ka nje shperfillje per opinionin publik, me ndjenja liri dashese e demokratike.Ai mahnitet pas vendeve ekzotike dhe deshiron te shkeputet nga realiteti I endit ku jeton.Megjithate ai eshte nje hero aktiv, e jo personazh pasiv sic jane cilesuar me se shumti personazhet romantike. Ai I kushtohet nje ideali te larte e fisnik, nje misioni historik. Gjithashtu propagandon per lirine, ben thirrje per humanizem dhe paqe.Poeti ketu shpreh aspiratat dhe idealet e tij.

Temat qe trajton ai jane :
Liria, forca e natyres, marrezia e  dashurise, vleresimi I cultures antike,realizmi ne letersi, arti.

Kenga 1 – Pershkruan me lirizem te thelle pakenaqesite dhe zhgenjimet e heroit si dhe largimin e tij nga toka meme, Anglia dhe shtegetimin per ne gadishullin Iberik.  Heroi largohet nga Anglia sepse asgje s’e lidhte me ate me vendin e tij. Jo me kot zgjidhet qeni si simbol ne pjesen e pare, pasi dhe ajo kafshe besnike do ta shqyente nese do te kthehej prape. Gjithashtu ve ne pikepyetje besnikerine e gruas se tij, te cilen do ta kontrastoje me vone me ate te gruas shqiptare.  Kjo ilustrohet ne vargjet :
Kush u beson psherëtimave
Të femrës që mbush sytë?
Ia than lotët qepallave
Ndonjë dashnori dytë.
Do t’angullijë ndoshta sot
Im qen gjersa të gjejë
Ushqim nga ndonjë tjetër zot;
Nd’u kthefsha do më ç’qenjë.

 Dy lirikat, kenga e Ines dhe e vajzes se Saragoses kane strofa me kater vargje me rime ABAB . Jane futur si interval midis strofave te kenges se pare. Ato japin shpirtin e trazuar te poetit. 
Pas shtegetimit ne Portugali, ku mahnitet nga bukurite e natyres se kesaj toke te embel, ndalet ne bukurite e Lisbones. Subjekti eshte ndertuar ne menyre te tille  qe cliron nga ana kompozicionale, dogmat e ngurta te klasicizmit.
 Haroldi shkon ne Spanje ku shfaqen kontraste te forta romantike. Ai mahnitet nga panorama mesdhetare, pjellore me fruta, por nga ana tjeter mbushet me deshperim  dhe keqardhje kur shikon se lufta mbjell terror dhe vdekje. Nje patos I fuqishem pershkon strofat qe paraqesin mospajtimin e popullit spanjoll me pushtimin. Poeti me shpirt te ndjeshem nuk e kishte te veshtire te kuptonte thelbin e forcave levizese. Ai ben nje dallim te qarte mes idealit te lirise qe misherohet tek populli I thjeshte dhe tek qendrimi kapitullues te aristokrateve vendas.
Heroizmi eshte misheruar tek vajza e Saragozes, e cila eshte nje vazje qe  misheron tiparet e vajzes spanjolle. Pershkrimi I saj merr ngjyrim romantik. Ajo le kitaren kur e therret zeri I luftes, duke u bere keshtu nje hero kolektiv. Ne kete kenge, ai ben nje pershkrim romantik te portretit te saj qe jepet me detaje.
Gorgone- Sipas mitologjise eshte nje nga tri motrat qe floket iu kthyen ne gjarperinj. Dhimbja e saj eshte e madhe kur vdes dashuria por ajo  nuk qan. Autori e jep portretin e saj ne raport me burrat, di te dashuroje . Forca e saj qendron tek shpirti.

Kenga 2 – E con Haroldin neper vise te Greqise , ne Shqiperi, perseri ne Greqi e deri ne brigjet e Bosforit.Ketu gershetohen pershkrimet romantike me meditime te ngrysura, realiste per fatin e popullit grek. Nenvizon nje kontrast te thelle mes te kaluares se lavdishme me heronj dhe gjendes se tanishme te Greqise. Bajron e therret popullin grek te ngrihet dhe te kerkoje lirine.

360 vargje I kushtohen Shqiperise . Del ne pah njohja e Bajronit per historine e Shqiperise.Heroi romantik viziton Shqiperine e Jugut dhe qendron si bujtes ne sarajet e Ali Pashes ku pritet me ndere te medha.

a) Heroi magjepset  nga natyra madheshtore dhe e ashper

b) nga karakteri burreror , bujar I shqiptareve.I quan kryelarte  me nje autoritet sovran.Ka lirizem te theksuar.Admirimi per shqiptaret  shprehet ne aspektin qe ka per to.  Ai I quan “ njerez t’eger”,  por jo ne kuptimin e shpirtit te tyre, por duke I vendosur ne harmoni me natyren shqiptare. Sinonime te fjales te eger mund te perdorim : te forte, te ashper, te pathyeshem.
Ai ne vargjet :

Shkëmbinjt’ e tyre s’janë më të patundur
Nga ata në çast rreziku e nevoje.

Nepermjet inversionit, I percakton shqiptaret si njesi matese e forces dhe stoicizmit. Jo me kot krahason shkembinjte me shqiptaret, dhe jo sic mund te krahasohet rendom sendi me njeriun.

Ne vargun “ (i pa shqiptarët) tek niseshin në luftë dhe fitore.” ,ai ve perkrag luftes fitoren e shqiptareve, sepse nese ata nisen ne lufte, sigurisht qe do te kthehen me fitore.

 C)historik, himnizoi historine shqiptare , Skenderbeun dhe kordhen e tij legjendare qe nuk eshte shkruar pa qellim me shkronje te madhe.
 “Dhe Iskanderi tjetër, që i dërrmoi
Përherë armiqt’ me Kordhn e tij kreshnike.”


d)gjeografik , himnizoi natyren shqiptare ( Agimi)
e)moral , himnizoi virtytet, por dhe vuri ne dukje paragjykimet patriarkale ( nane e rrepte burrash)
f)kulturor vleresoi veshjet dhe kenget polifonike.

Apostrofat e fuqishem shprehin  mahnitjen e Haroldit  per kreshat e maleve ku “ shqypje sqepin mpreh.”
Vleresoi vetite e shqiptarit te thjeshte I cili ecte kryelarte ne truallin stergjyshor, ku spikat mikpritja, bujaria, besa etj. Bajroni ngriti lart  dhuntite morale te gruas shqiptare si fisnikerine, bukurine, por nga ana tjeter ai pa edhe shtypjen qe I behet asaj.Kete ai e krahason me ish gruan e tij.
Pas vizites ne Shqiperi, poeti kthehet perseri ne Greqi. Ne kengen tamburxh ka nje patos te vecante. Ai e shef luften  ne nje kendveshtrim realist. E pershkruan me detaje.

Kenga 3 – Pasqyron nje etape te re te histories se Europes pas disfates se Napoleonit.Ka vargje emo-dramatike. Bajron shpreh shqetesimin per fatet e Europes, per tragjedine qe do te vije pas humbjes se Napoleonit. Ai I kendon iluministeve ide qe frymezojne revulucionin francez.

Kenga 4- 186 strofa, u shkrua ne Itali. Pershkruan me ngjyra te gjalla qytetet e medha te Italise dhe monumentet. Ndalet ne luften e popullit Italian kunder despotizmit.

Vecorite :
-          Ruan trajten e nje rrefimi te lire poetik qe na kufizon ne shtjellimin e subjektit
-          Krahas heroit bajronian kemi nje hero kolektiv pergjithesues, I cili vjen e behet me mbizoterues ne veper. Kjo tregon aspiratat demokratike te poetit ( djemte e Spanjes, vajza, populli spanjoll, bujtesit e Shqiperise)
-          Fati I heroit te vetmuar aktiv nuk njehsohet me ate te heroit kolektiv. Haroldi mbetet veshtrues pasiv, si shtegetar ndryshe nga autori heroi bajronian , nuk merr pjese aktive ne ngjarjet e kohes.

Kenga ku flitet te Shqiperine :
Ne kengen per Shqiperine, ai thote :  “Sa frike  e kote” , qe  e vecon pervojen e tij nga vendet e tjera, dhe e komenton pakuptimesine e asaj shkruar me lart. Poeti eshte deshmitar I gjalle e asaj ca sheh.
“Shqipëri, lejomë të kthej syt’ e mi
mbi ty, o nënë e rreptë burrash t’egër”

Fjala  “ lejome” sherben per te treguar respektin qe ka heroi per  Shqiperine, sepse I drejtohet ne veten e trete njejes.  Ne vargun pasardhes Bajroni vlereson shqiptaret dhe cmon vecorite e tyre : burrerine. Me fjale te tjera ai dhe I njehson vecorite e popullit shqiptar me  ato te vendit.

Bajroni sheh edhe me thelle asaj c’ka shohin syte. Pervec lavderimit te Shqiperise se vjeter, kesaj nene te burrave te forte,  ai pershkruan me detaje edhe ngjarjet e Shqiperise se sotme :

Kryqi po zbret, po ngrihen minaret,
E zbehta hënëz ndrin nëpër lugina,
Mbi pyje me selvi n’agor të çdo qyteti.”

Ne keto vargje ai tregon per islamizmin dhe krishterimin, keto dy fe qe modeluan rrjedhen e historise se Shqiperise.

 Motivi I ekzotizmit eshte I pranishem:  “Gjind  me pak te eger presin ca me pak”—kemi paraysh qe Bajroni shkruan per lexuesin anglez qe s’I njeh shqiptaret, dhe I cileson ata si njerez te eger, pra larg qyteterimit, afer natyres se virgjer. Ekzotizem ndeshin europianet apo njerezit e botes perendimore kur perballen me nje bote plotesisht ndryshe, larg qyteterimit me njerez,  zakone e tradita te panjohura.

Nga ana tjeter, Bajroni I paraqet shqiptaret si model per tu ndjekur nga anglezet, te cilet e mbajne veten te qyteteruar, sepse anglezet nuk I presin miqte ne sallonet e tyre,sic I presin shqiptaret ne kasollet e tyre.Ky eshte nje tipar I romantikeve te cilet perdorin motivin ekzotik per te kritikuar veset e bashkeatdhetareve te tyre.


Stilistika :
Pyetjet retorike jane te shumta, pasi terheqin vemendjen e lexuesit, krijojne komunikim me te, I japin forms elegance duke mos dhene pergjigje per shume elemente, ngrihen ne nuance ironie ose qortimi ose shprehin qendrimin emocional te poetit.

Vendi pershkruhet nepermjet epiteteve dhe krahasimeve : Shqiperi e rrepte, ngjyra mashkullore (epitet metaforik - mjedisi dhe njerezit) etj.

Ato shoqerohen me inversionin I cili I jep melodi e ritem sintakses poetike : Te Pindit, cuka mjegull veshur.
Tipar I romantizmit jane dhe antitezat, ndaj dhe perdoren vzhdimisht psh ne vargjet :
 Ç’armiq për vdekje, po sa miq besnikë!

Enumeracioni sherben per te renditur njeri pas tjetrit boten e natyres, ate shtazore dhe ate te njerezve.
Nepermjet antonimise, si nje prej perdorimeve me te shpeshta stilistike te romantikeve, poeti himnizon virtytin e bujarise : “Ti japesh prehje e ngushellim fatkeqit, I meson fatbardhet e te iqt te skuqen”  .Dhe ne vargun “ C’armiq per vdekje, po sa miq besnike” , autori flet per karakterin burreror, ende te gjalle ne vendet e paqyteteruara.

50 comments:

  1. cfare eshte psekembeshi jambik?

    ReplyDelete
    Replies
    1. A mund te me beni nje ese cajld haroldi ne ditet e sotme

      Delete
  2. Pese-kembeshi jambik ose pentamentri jambik eshte nje strukture metrike ku kemi pese here rradhazi nje rrokje te patheksuar te ndjekur nga nje rrokje te theksuar.

    ReplyDelete
    Replies
    1. po kjo si shpjegohet
      hahahahaha

      Delete
    2. ahahahahahahaheahahah

      Delete
  3. e analizuar ne nje menyre te tille sa s'behet me mire.. ;)

    ReplyDelete
  4. stoicizmi qa eshte ?

    ReplyDelete
    Replies
    1. stoicizmi eshte rryme filozofike e cila na meson se si te jemi ne ujdi me natyren . !! Nje stoicist i njohur romak eshte Seneka

      Delete
  5. Cfare eshte stoicizmi?

    ReplyDelete
  6. a mund te me beni nje ese krahasuese ndermjet kenges se lamtumires nga cajld haroldi i bajronit dhe kesaj kenge: kushdo qe t'she,o lexonjes
    dua prej teje-mik,armik-
    te ndahem si bashkudhetonjes.
    pra,lamtumir,se po ik.
    cfardo qe tines ke kerkuar:
    kujtime te paqetesuar,
    ose pas lodhjes nje pushim,
    pikture-a fjale me ngacmim,
    a zbratesi gramatikore-
    ne librin t'im dhente nje zot,
    qe ti gas,per shkak te kote,
    per zemr' e lajm neper fletore,
    te gjesh ne kokerze te vet,
    pra lamtumir,pac shendet.
    L
    e ti,shok udhe,lamtumir,
    ti,i patundur ideal,
    edhe ti,vepr' gjalle,e dlire
    ndones' e vogel-qe m'u fal.
    nese keni mundesi per sot.

    ReplyDelete
  7. ju lutem esen krahasuese te kng se lamtumires dhe kenges se fundit te Eugen Onjeginit

    ReplyDelete
  8. pse nuk me ktheni pergjigje

    ReplyDelete
  9. do ngelim n letersi :'(

    ReplyDelete
  10. se me duhet eseja krahasuese

    ReplyDelete
  11. a mund te me bani esen apo jo te pakten me ktheni pergjigje

    ReplyDelete
  12. This comment has been removed by a blog administrator.

    ReplyDelete
  13. shuum faleminderit

    ReplyDelete
  14. Shummm flm Sara shiku

    ReplyDelete
  15. me falni a mund dikush te me ndihmoj per nje referat rreth ksaj vepre

    ReplyDelete
  16. A mundeni te beni 1 ese krahasuese te kenges se lamtumires dhe kesaj kenge: kushdo qe t'she,o lexonjes
    dua prej teje-mik,armik-
    te ndahem si bashkudhetonjes.
    pra,lamtumir,se po ik.
    cfardo qe tines ke kerkuar:
    kujtime te paqetesuar,
    ose pas lodhjes nje pushim,
    pikture-a fjale me ngacmim,
    a zbratesi gramatikore-
    ne librin t'im dhente nje zot,
    qe ti gas,per shkak te kote,
    per zemr' e lajm neper fletore,
    te gjesh ne kokerze te vet,
    pra lamtumir,pac shendet.
    L
    e ti,shok udhe,lamtumir,
    ti,i patundur ideal,
    edhe ti,vepr' gjalle,e dlire
    ndones' e vogel-qe m'u fal.
    nese keni mundesi per sot.

    ReplyDelete
  17. ju lutem mund te me ndihmoni me nje ese argumentuese "heroi romantik shqiptar qe frymezohet nga ndjenja atdhetare dhe ndjenja e se bukures . please

    ReplyDelete
  18. Me duhet nje ese krahasuese midis kenges se lamtumires se Çajd Haroldit dhe kenges se fundit te Eugjen Onjeginit. ju lutem m duhet sonte patjeter
    Me ktheni pergjigje nqs do e beni apo jo

    ReplyDelete
  19. Me duhet nje ese krahasuese midis kenges se lamtumires se Çajd Haroldit dhe kenges se fundit te Eugjen Onjeginit. ju lutem m duhet sonte patjeter..nese keni mundesi

    ReplyDelete
  20. A MUND TE ME BENI NJE ESE ME TEME:"HAMLETI NE GJITHEKOHESI, PORTRETIZONI HAMLETIN E SHEKULLIT TUAJ.

    ReplyDelete
  21. A MUND TE ME BENI NJE ESE ME TEME:"HAMLETI NE GJITHEKOHESI, PORTRETIZONI HAMLETIN E SHEKULLIT TUAJ.

    ReplyDelete
    Replies
    1. PLEASEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE

      Delete
    2. Per momentin nuk kemi asnje ese te tille. Do t'a bejme se shpejti.

      Delete
  22. Pershendetje.A mund t me beni nje pershkrim te shqiptareve duke u bazuar te pershkrimi qe na jep Çajld Haroldi??Faleminderit!

    ReplyDelete
  23. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  24. A mund ti shpjg pak me mir vargjet c'armiq per vdekje ,po sa miq besnik?

    ReplyDelete
    Replies
    1. Kuptimi eshte i par pra ska kuptim te dyt, kur kan armiq , jan armiq me ata deri nvdekje pra vetem vdekja i ndan shqiptaret nga armiku, por kur jan miq, pra te trajtojn si miq.

      Delete
  25. Pershendetje.A mund t me beni nje pershkrim te shqiptareve duke u bazuar te pershkrimi qe na jep Çajld Haroldi??Faleminderit!

    ReplyDelete
    Replies
    1. Na pershkruan si burra te eger pra primitiv, shum besnik , iu pelqen veshja qe kemi neve pra i thot te emes neper letra se shqipetaret kan nje ngs veshjet tradicionale me te bukura, na thot se vendi jon eshte me i bukur se i disa vendeve te greqis, thot per ligjin(pra shteterimi) qe ishte ali pasha, qe kuptojme se isjte absolut, na thot qe jemi popull me shum pak te arirria ne aspektin e qytetarizimit etc etc

      Delete
  26. Te rrepte bijt e Shqiperise po vetite nuk u mungon veq tishin me te arrira kuptimi pss

    ReplyDelete
    Replies
    1. Te rrepte bijt e shqipes, eshte direkt kuptim i par , pra burra te eger, kurse kjo vetit ti kishin me te arrirra, pra te ishin me te qytetarizuar sepse ishin budallenj, analfabetik

      Delete
  27. ËSHTË E MREKULLUESHME TË FLASË TË MREKULLUESHME PËR DR DAWN. Unë jam Vanessa Canga. Kam pasur një bashkim të bukur me burrin tim dhe kam ndarë lumturinë, ngrohtësinë dhe dashurinë e vërtetë. Ne jetuam së bashku për 10 vjet dhe patëm dy fëmijë. Pak muaj më parë filluam të kishim probleme pafund dhe zënka të vazhdueshme. Shtëpia ishte plot me pakënaqësi dhe fëmijët e mi gjithmonë qanin duke na parë të ziheshim gjatë gjithë kohës. Më në fund, ai u largua dhe na ndërpreu të gjitha mjetet për të komunikuar me të. Bëra gjithçka që munda për ta rikthyer për shkak të asaj se sa shumë e doja, por pa dobi. DR DAWN më erdhi në ndihmë kur e kontaktova dhe më zbuloi se një grua qëndronte pas problemeve që kisha dhe ai më premtoi se do të më ndihmonte, gjë që e bëri kur ndoqa procedurat e tij të punës. Burri im u kthye në shtëpi tek ne dhe ne shpikëm gjëra. Ne jetojmë përsëri të lumtur së bashku. DR DAWN mund t'ju ndihmojë gjithashtu. kontakto me të përmes WhatsApp: +2349046229159
    Email: dawnacuna314@gmail.com
    *Nëse dëshironi të ribashkoheni me burrin/gruan tuaj.
    *Nëse dëshironi të keni një martesë/marrëdhënie paqësore.
    *Nëse keni nevojë për magji për të mbetur shtatzënë/shtatzënë.
    *Nëse dëshironi të trajtoni infertilitetin.
    *Nëse doni të hakmerreni/marrëni pronën tuaj.
    *Nëse dëshironi magji promovimi.

    ReplyDelete
  28. Cilat jane dy tiparet e romantizmit ne kengen e 4 mund t'me ktheni prgj tlt

    ReplyDelete
  29. Emri im është loana dhe jam këtu për të falënderuar DR DAWN për ndihmën e tij për të shpëtuar marrëdhënien time. I dashuri më la sepse isha i matur dhe e kam luftuar disa herë për shkak të pasigurisë, duke mos e parë kurrë pranë asnjë zonje tjetër. Nuk mund të gjeja një mënyrë më të mirë për ta bërë atë të kthehej tek unë dhe DR DAWN erdhi në shpëtimin tim. Kur e kontaktova, ai më tha gjithçka që duhej të dija se si do të rikthehet dashuria dhe lidhja mes meje dhe burrit tim. Unë u binda dhe ai e bëri punën pa hezitim dhe menjëherë pas 48 orësh më thirri i dashuri. Jam e lumtur dhe plot jetë për shkak të mirësisë së DR DAWN. I bëj thirrje kujtdo që ka probleme të kontaktojë me të tani dhe ai me siguri do t'ju ndihmojë.
    dawnacuna314@gmail.com
    Whatsapp: +2349046229159

    ReplyDelete
  30. Si kuptohet shprehja: carmiq per vdekje,po sa miq besnike

    ReplyDelete
  31. a mund te me ndihmoni duke folur pak per poezine ENDJE dhe trajten ne te cilen eshte shkruajtur

    ReplyDelete
  32. ju lutem pak shpejt nese mund te me ndihmoniiii

    ReplyDelete