Vellim poetik nga Bodles, nder te paret simboliste.
Nje rrefim per shpresat, enderrat, deshtimet dhe te keqen. Lulet
e se keqes tentojne te nxjerrin ekstraktin
e se mires nga e keqja, bukurine nga fuqia malifike. Ndryshe nga letersia e
meparshme qe merrte gjerat e bukra si pikenisje per te shkruar, Bodler deshiron
qe paradokset dhe dualizmat te behen teme
ate vepres se tij. Bodler ka thene se detyra e tij eshte te nxjerre te
bukuren nga e keqja. Ne vellim ka kundervenie ndermjet kategorise estetike te se bukures qe ka per simbol lulet, dhe kategorise morale te se keqes qe ka per
simbol satanin.
Modernizmi qendron ne faktin se Bodler, ndryshe nga autoret klasike te cilet shkruajne per te bukuren si nje kategori sublime dhe te pacenueshme, shkruan per te duke e pare ne nje kendveshtrim te ri : Letersia duhet te evokoje edhe per anen absurde dhe paradoksale te jetes dhe te bukurise.
Tituli jep disa
shtresa kuptimore qe jane :
Ato qe e kane
burimin te e keqja qe mbizoteron ne bote
Lule te semura, qe semurin dhe ato qe I mbajne ere
Lule qe kane lulezuar ne shpirtra te vdekur, qe I kane
rrenjet tek fatkeqesite e poetit.
Ato tregojne te bukuren e se keqes, dhe te bukuren ne te
keq.
Bodler eshte poet I spleen-it
dhe ideales perballe njera tjetres. Spleen-I
I referohet nje gjendjeje merzie, te serte , me sakte cdo gje e keqe qe ka
lidhje me boten : vdekja, vrasja, vetmia, deshperimi. Ne te kundert, idealja
eshte transhendetja e spleen-it, aty ku ekziston dashuria dhe ndjenjat jane te
shfaqura gjer ne ekstaze. Idelja arrihet nepermjet nje shkeputjeje nga realiteti
nepermjet veres, opiumit, udhetimit, pasionit. Ajo nenkupton nje gjendje ku koha dhe vdekja s'kane vend. Ai pergjithesisht I referohet
pasionit per te shfaqur kete ekstazi te ndjenjave, por papritur ne kete
dualitet spleen-I shfaqet befas dhe spontanisht. Autori eshte gjithnje ne frike
prej vdekjes, mbytjes se shpirtit te tij dhe mosrealizmit.
Pamjet pariziene ai I sheh dhe si mahnitese , me
horizonte blu dhe simbole te tjera te
tilla, por dhe si nje mit qe vazhdon ne ditet e somte. Parisi po ndryshon, koha
po ndryshon. Ai niset qe nga antikiteti me figuren e Andromakes, dhe me simbole
te tjera te se kaluares per te treguar se Parisi ka qene me I bukur dhe vlerat
e tij do te ruhen nese vete qyteti ruhet I pandryshuar.
Femra tek Bodler eshte
objekt kryesor mbartes I simbolizmit. Ajo eshte nje ndermjetese e dy gjendjeve
kontrastuese te siperpermendura. Ndersa ai rreshket duart ne floket e saj per
te marre idealen, papritur e ndal dashurine duke menduar se nje dite kjo femer do te vdese, do te dekompozohet dhe do te puthe krimbat ne vendin e tij, dhe spleeni vjen…Femra sipas tij eshte nje engjell qe te
fal kenaqesi, por dhe nje djall, burim I se keqes, eshte qenia qe na I mbush
enderrat me terrin me te madh e me driten me te madhe. Puthja e saj eshte
helmuese, dhe dashuria e saj e con jo afer zotit, por me afer Satanit.
Simbolika e udhetimit
ka te beje me rrugen e nejriut ne jete, linden dhe zhgenjimin nga realiteti,
lindjen e spleen-it, dehjen me vere dhe opium, tundimin nga djalli, deshperimin
dhe revolten e njeriut te vrare dhe se fundmi vdekjen e tij, pajtimin e fundit
me veten dhe boten.Simbolika e Bodlerit synn perjetesine : Arti eshte I gjate,
por koha eshte e shkurter”
Poetika e Bodler-it evokon gjithashtu per vdekjen.Nje mundesi per dashuri mund te
kthehet ne pikenisjen e vdekjes. Koha eshte armiku me I madh I njeriut , shtaza
qe ka jete njeriu. Vampire, femra mostra . Vecimi I tij nga shoqeria, sidomos ajo
e Parisit ku pozicionohet ngjarja, e con poetin ne nje vetmi te mterrshme, ne te cilen urohet te vije vdekja sa me shpejt.
Persa I perket anes
demoniake te vepres, Bodler sugjeron se njeriu dhe veprimet e tij
kontrollohen nga Satani, dhe njeriu eshte thjesht nje mekanizem I tij, nje
loder, nje monster me e nevertishme se cdo gje tjeter.
Se fundmi, elemente
horror dhe fantastike e shoqerojne poezine e tij, nisur nga macet e zeza ,
ne krimba etj ejt.Ai ka ndikim nga poetika e Edgar Poe, dhe ne nje far emenyre
I perdor per te treguar se cfare
gjendjeje tmerri dhe te frikshme arrin te krijoje Spleen-I ne mendjen dhe
psikologjine njerezore.
No comments:
Post a Comment