Ese Letrare: Copezat arkaike gjithmone perbejne nje pjese te rendesishme te botes moderne - Kronike ne Gur.

Disa prej nesh jane te apasionuar pas historise dhe kultures, disa nuk i kushtojne vemendje shtepive dhe ndertesave qindravjecare, mirepo te pakte jane ata qe nuk ndalojne ecjen per nje cast kur kalojne tek rruga e vjeter shtepise kur jane rritur.

Njerezit jane te lidhur me te shkuaren po aq sa jane me te tashmen. Shume autore kane gjetur frymezimin pikerisht nga femijeria e tyre e larget, si Kadare ne Kronike ne Gur. Kjo sepse  ne nje cast te gjithe i jemi rikthyer kujtimeve te femijerise duke nxjerre nga kujtesa disa copeza te shkeputura mendimesh qe vec ne i dijme, qe na bejne ne ato qe jemi, te vecante dhe te pazevendesueshem me askend tjeter.  Keto kujtime te vogla nga femijeria qe ka cdo individ, kane nje ekuivalent ne nivelin shoqeror; kujtimet kolektive.

Nje popull identifikohet nga tradita dhe zakone te cilat jane krijuar nder vite, per t’i dhene pjestareve nje sens te jeteses ne bashkesi. Kujtimet kolektive perfshijne histori, artifakte, simbole, tradita, imazhe e madje dhe ushqime, te cilat i perkasin nje grupi te caktuar njerezish. Nje symbol i thjeshte i kujteses kolektive eshte per shembull himni i flamurit. Ne nje grup njerezish me origjina te ndryshme, me shume mundesi vetem shqiptaret do te emocionohen dhe kridhen ne mendime nese himni yne kombetar luhet, dhe kjo nuk ndodh vetem sot; e njejta gje do te kishte ndodhur edhe 100 vjet me pare.

Kujtesa kolektive fillimisht eshte permendur nga Emile Durkheim, i cili studioi se si shoqeria e perdor kujtesen kolektive per te ruajtur vazhdimesine, bazuar tek kohezioni me te shkruaren e perbashket. Keto copeza arkaike perbejne themelin e kombeve dhe vazhdimesine e tyre ne boten moderne. Bazuar tek e shkuara, shume kombe zhvillohen ne menyra te ndryshme, per shembull vendet e Azise qendrore te cilat kane nje kulture te trasheguar islamike, vazhdojne te jetojne me kete norma, te perdorin detaje nga arkitektura e vjeter dhe te ruajne kuzhinen tradicionale. Vendet si Shtetet e Bashkuara, te cilat kane patur nje kulture te ekonomise se hapur gjate nje kohe te gjate, vazhdojne te mbesin symbol i lirise ekonomise dhe lirive te njeriut. Keto vazhdimesi sigurohen nga kjo memorje kolektive e popullit e cila i shtyn njerezit te bejne zgjedhje te cilat se paku ideologjikisht nuk bien ndesh me parimet e meparshme.

Ndersa shoqeria evolon sigurisht qe edhe menyra e jeteses dhe zgjedhjet ndryshojne, por kjo nuk do te thote qe copezat arkaike te se shkuares nuk kane ndikim tek bota e sotme moderne. Perkundrazi, kujtimet kolektive jane nje baze mbi te cilen nje popull vazhdon te ece perpara, pavaresisht nese keto kujtime jane te mira apo jo. Keto kujtime te vjetra jane rrenjosur thelle ne intelektin dhe sjelljet e nje populli, ashtu sic do kujtim i femijerise mbetet me ne gjate gjithe jetes. Per kete arsye, e kaluara sherben jo vetem si nje baze e cila na identifikon ne si popull, por edhe si nje themel per zgjedhjet tona ne te ardhmen, dhe si rrjedhoje per vazhdimesine e shoqerise moderne.